Format EPUB jest najpopularniejszym formatem książek elektronicznych, bowiem dostępność tego formatu jest prawie nieograniczona (poza czytnikami Kindle, które tego formatu nie czytają) i stanowi on swojego rodzaju bazę tworzącą książkę w postaci ebooka. Dziś przyjrzymy się temu formatowi od bardziej technicznej strony, odpowiadając sobie na pytanie: “Jaka jest różnica między EPUB 2, a EPUB 3?”
Krótka historia aktualizacji formatu EPUB
Tak jak we wspomnianym w nagłówku artykule wspomniałem, format EPUB został oficjalnie zatwierdzony w roku 2007 przez organizację IPDF – International Digital Publishing Forum. Początkowe stadium rozwoju doprowadziło do wydania wersji EPUB 2, która stała się oficjalnym następcą formatu Open eBook Publication Structure, który został zapoczątkowany już w roku 1999. Finalnie wersja 2.0 doczekała się poprawek w wydaniu EPUB 2.0.1, zatwierdzonych w roku 2010, które było już ostatecznym wydaniem gałęzi formatu EPUB 2.x.
Stanowiła ona bazę elektronicznych książek przez cztery lata, aż do października 2011 roku. Wówczas została zastąpiona znaczniej bardziej funkcjonalną wersją 3.0, której obecność uznała gałąź EPUB 2.x jako wersję przestarzałą, która nie będzie już dłużej utrzymywana.
W obecnej chwili, najświeższym formatem EPUB jest wersja EPUB 3.1, którą powitaliśmy w lipcu 2015 roku. Format jest z nami obecny już 11 lat i nadal stanowi podwaliny elektronicznych publikacji.
Jaka jest różnica między EPUB 2, a EPUB 3?
Poszczególne wersje punktowe wspomniane w historii wprowadzały pewne poprawki, które doprowadziły nas do aktualnej wersji EPUB 3.1. Jednak to właśnie pytanie z nagłówka jest najbardziej kluczowe, z racji tego, że to właśnie między gałęziami EPUB 2.x, a EPUB 3.x doszło do największych i najistotniejszych zmian:
- Interaktywność
Dodano możliwość implementacji za pomocą kodu JavaScript dowolnych obiektów, jak na przykład wyskakujące okna, galerie obrazów i inne. - Metadane
Dodano nowe atrybuty właściwości dokumentu, które pozwalają na dodanie nowych atrybutów, definiujących obecne w pakiecie zasoby. - Moduły CSS3
Zawarto znaczniki stylów CSS, umożliwiające tworzenie niestandardowych i w pełni konfigurowalnych trybów wyświetlania treści. - Nawigacja
Umożliwiono zaawansowaną i czytelniejszą nawigację dokumentu, opierając się na zawartym w HTML5 znaczniku <nav>. Zastępuje on tym samym przestarzały już, a wcześniej obecny w EPUB 2 plik NCX. - Niedozwolone znaki
Lista niedozwolonych znaków została rozszerzona. - Obsługa HTML5
Z pełnym wspaciem XMLa, EPUB 3 umożliwia używanie bardziej szczegółowych znaczników semantycznych. Dodatkowy atrybut epub:type dokładnie określa charakter znaczników strukturalnych, zgodny z semantyką generowanej publikacji. Wcześniej, EPUB 2 wspierał tylko XHTML 1.1 i tak zwany DAISY XML (DTBook) – bazujący na XMLu format pliku. - Wsparcie A/V
Dzięki HTML5, format EPUB 3 może odnosić się do zawartych w pakiecie zasobów audio i wideo. Zasoby te mogą być przetwarzane natywnie, dzięki znacznikom <audio> i <video>. EPUB 2 wspierał wyłącznie obrazy rastrowe. - Wyzwalacze (triggers)
Wyzwalacz jest elementem HTML5, umożliwiającym powiązanie zdarzeń aktywujących określone funkcjonalności. Można za jego pomocą przykładowo zdefiniować funkcję odtwarzania dla zdarzeń dźwiękowych. - Zmiana tekstu na mowę (Text-to-speech)
Wprowadzono możliwość implementacji funkcji zmiany tekstu na mowę, stosując atrybuty SSML (Speech Synthesis Markup Language).
Zmiany te zmieniły sposób budowania i wykorzystania formatu EPUB, zmieniając go w bardziej interaktywną i w jak największym stopniu konfigurowalną maszynkę do cyfryzacji wszelakich książek. Jego rozwój otworzył dostęp do coraz to nowszych możliwości, które stale dążą do poprawy jakości i wygody czytania.
Od momentu oficjalnego wydania EPUB 3, format ten jest również używany w projektach, które mają na celu ułatwić w jak najlepszym stopniu możliwość czytania dla osób z niepełnosprawnościami.
Ciekawostka dla użytkowników Kindle
Nowe wydanie wbrew pozorom nie pozostawiło Was z niczym. Do wspomnianej w nagłówku informacji o pominięciu obsługi formatu EPUB w czytnikach Amazonu, warto dodać, że dzięki usprawnionej strukturze, EPUB 3 właściwie ułatwia konwersję… do formatu MOBI. I to nie w byle jaki sposób – poprawia ona bowiem ich ogólną czytelność, przede wszystkim dzięki udoskonalonej formie nawigacji.
Nie wierzycie? Sami zobaczcie, jak wiele odniesień do specyfikacji EPUB 3 znajduje się w Amazon Kindle Publishing Guidelines, który jest oficjalnym dokumentem Amazonu, określającym właściwy sposób tworzenia książek dostępnych dla urządzeń i aplikacji Kindle.
Źródła:
IPDF – International Digital Publishing Forum
Amazon Kindle Publishing Guidelines
EDRLab
EPUBSecrets
Krzysztof jest założycielem serwisu eCzytelnik.com, od ponad czterech lat skutecznie propagujący nowoczesne czytelnictwo. Aktywny wolontariusz serwisu WolneLektury.pl w zakresie cyfryzacji tekstów. Członek W3C EPUB 3 Community Group, czynnie udzielający się w pracach rozwojowych formatu ePUB w wersji 3.x.
Najnowsze komentarze